- انجام عملیات حمل و نقل مستلزم صدور بارنامه بر اساس ضوابط و مقررات مربوطه است و تکمیل کلیه نسخ بارنامه‌های صادره توسط شرکتها و مؤسسات حمل و نقل الزامی بوده و مندرجات آن بویژه از جهت کرایه حمل باید عیناً منطبق با مفاد قرارداد منعقده باشد.
- محل بارگیری می‌تواند بندر، گمرک، انبار صاحب کالا، ایستگاه راه‌آهن، امکنه شرکت یا مؤسسه حمل و نقل یا محل مورد نظر صاحب کالا با حفظ جمیع شرایط و ضوابط حوزه فعالیت جغرافیائی شرکت یا مؤسسه حمل و نقل از نظر صدور بارنامه باشد.
تبصره: حوزه جغرافیائی مجاز فعالیت هر شرکت یا مؤسسه حمل و نقل جهت صدور بارنامه عبارتست از محدوده جغرافیایی شهرستان محل استقرار دفتر کار و ترمینال یا شعبه آن بر اساس تقسیمات رسمی کشوری که در پروانه فعالیت نیز ذکر گردیده است.
- محل تخلیه می‌تواند بندر، گمرک، انبار صاحب کالا ،ایستگاه راه‌آهن، امکنه شرکت یا موسسه حمل و نقل (بعنوان بارانداز) یا محل مورد نظر صاحب کالا باشد.
تبصره: دسترسی به محل بارگیری و تخلیه باید از نظر مقررات راهنمائی و رانندگی و سایر مقررات مربوطه برای کامیون امکان‌پذیر باشد.
- حمل بار بصورت «زیر باری» و «رو باری» مشروط به رعایت مقررات توزین و ظرفیت مجاز وسیله نقلیه و صدور اسناد لازم حمل بلامانع است.
تبصره: در صورتیکه پس از بارگیری وسیله نقلیه باربری ظرفیت یا حجم بارگیری مجاز وسیله نقلیه باربری تکمیل نشود و وسیله نقلیه باربری بار مناسب دیگری را به منظور تکمیل ظرفیت مجاز خود بارگیری نماید حسب آنکه بار بعدی رو یا زیر بار اصلی قرار گیرد، روباری یا زیرباری خوانده می‌شود.
- اخذ مجوز عبور (پروانه عبور) برای حمل محمولات ترافیکی موجب عدم بکارگیری بارنامه جهت حمل محموله نخواهد بود.
- برای هر وسیله نقلیه باربری برون شهری حامل خرده‌بار، صرفنظر از بارنامه‌های صادر ویژه حمل خرده‌بار (لیست بار) بایستی یک بارنامه داخلی موضوع ماده دو قانون الزام شرکتها و مؤسسات به استفاده از صورت وضعیت مسافری و بارنامه صادر گردد.
تبصره: خرده‌بار عبارتست از محموله‌ای که به تنهائی ظرفیت بارگیری یک دستگاه وسیله نقلیه باربری را تکمیل ننماید.
- شرکتها و مؤسسات مجاز حمل و نقل کالا می‌توانند جهت حمل محمولات از نرخ توافقی با صاحبان کالا حسب قرارداد منعقده استفاده نمایند.
- در مورد بارهای حجیم و سبک در صورتیکه ظرفیت کامیون از نظر طول و عرض و ارتفاع تکمیل گردد مشروط بر آنکه بار دیگری همراه آن حمل نگردد، صرفنظر از وزن بار، ظرفیت کامل کامیون ملاک پرداخت کرایه حمل و صدور بارنامه می‌باشد.
- میزان کارمزد (کمیسیون) شرکتها و مؤسسات حمل و نقل در مراکز جلفا، آستارا، بازرگان و بنادر انزلی، نوشهر، بوشهر، عباس، چاه‌بهار، امام خمینی، کنارک و در پایانه‌های عمومی با مراکز اعلام بار و نیز برای محمولات کارخانجات سیمان، ذوب‌آهن، فولاد و قند و شکر و همچنین برای بارهای بخش دولتی 3% و برای بارهای بخش خصوص 4% نسبت به کل کرایه طبق قرارداد حمل می‌باشد. برای سایر نقاط به ترتیب برای بارهای دولتی 6% و برای کالاهای بخش خصوصی 7% است. کارمزد خرده‌بار 9% می‌باشد.
- کارمزد از طریق راننده یا صاحب کامیون به شرکت یا مؤسسه حمل و نقل در ازاء خدمات ارائه شده پرداخت می‌گردد.
- پرداخت حق تمبر بارنامه ویژه خرده‌بار و عمده‌بار بعهده شرکت یا مؤسسه حمل و نقل می‌باشد.
- حق بیمه تأمین اجتماعی به عهده راننده یا مالک کامیون است که در زمان صدور بارنامه توسط شرکت و یا مؤسسه حمل و نقل و بر اساس مقررات و دستورالعملهای مربوطه به مراجع ذیربط پرداخت می‌گردد.
- هزینه پایانه‌های عمومی شامل پارکینگ، برگ نوبت‌دهی و حواله بارگیری و تمدید و تجدید آن بر عهده راننده یا مالک کامیون بوده و پرداخت هزینه‌های مربوط به عوارض شهرداری، هلال احمر و غیره و همچنین هزینه‌های مربوط به دیماند، باسکول، جرثقیل، لیفتراک و تخلیه و بارگیری و غیره مربوط صاحب کالاست و در هر صورت شرکت یا مؤسسه حمل و نقل موظف به تأمین و یا وصول و ذکر آن در بارنامه و عنداللزوم پرداخت آن به مراجع مربوطه می‌باشد.
- دریافت هر گونه وجهی تحت عناوین پشت بارنامه، بارچینی، دالانداری انعام، گاراژداری، انبارداری از جانب مؤسسات و شرکتهای حمل و نقل و همچنین رانندگان ممنوع است.
- مبنای پرداخت حق توقف بدواً توافق طرفین (شرکت حمل و نقل راننده) می‌باشد. در غیر اینصورت مفاد این شرایط ملاک عمل خواهد بود.
- هر گاه کامیون پس از صدور حواله بارگیری توسط شرکت حمل و نقل، بعلت عدم وجود امکانات صاحب کالا و یا به هر علت دیگری که راننده مقصر نباشد، بیش از 12 ساعت برای بارگیری معطل بماند، شرکت یا مؤسسه حمل و نقل اعزام کننده کامیون به نیابت از صاحب کالا موظف است به ازاء هر ساعت مازاد بر 12 ساعت اولیه حق توقف بارگیری به راننده یا مالک کامیون پرداخت نماید.
تبصره: میزان حق توقف بارگیری توسط کمیسیون فرعی شورایعالی هماهنگی ترابری کشور تعیین و توسط دبیر شورایعالی ابلاغ می‌گردد.
- هر گاه کامیون پس از رسیدن به محل تخلیه بار و به علت عدم امکانات صاحب کالا یا نماینده او و یا به هر علتی که راننده مقصر نباشد بیش از 12 ساعت برای تخلیه معطل بماند شرکت یا مؤسسه حمل و نقل صادر کننده بارنامه موظف است ترتیبی اتخاذ نماید تا به ازاء هر ساعت مازاد بر 12 ساعت اولیه به راننده یا مالک کامیون در مقصد تخلیه بار حق توقف پرداخت گردد.
تبصره 1- میزان حق توقف تخلیه توسط کمیسیون فرعی شورایعالی هماهنگی ترابری کشور تعیین و توسط دبیر شورایعالی ابلاغ می‌گردد.
تبصره 2- چنانچه کامیون قبل از ساعت 2 بعدازظهر روزهای کاری به محل تخلیه مراجعه نماید ملاک محاسبه حق توقف همان روز و در صورتیکه بعد از ساعت 2 بعدازظهر به محل تخلیه برسد ملاک محاسبه حق توقف روزکاری بعد می‌باشد.
- مرجع تفسیر مفاد این شرایط، شورایعالی هماهنگی ترابری کشور می‌باشد و در صورت بروز اختلاف در اجرای آن، طرفین می‌توانند نظر سازمان حمل و نقل و پایانه‌های کشور را به عنوان رافع اختلاف بپذیرند.
ماده 59- (اصلاحی 6/11/1347) کلیه وسائل نقلیه موتوری باید مجهز به بوق یا وسیله اخبار صوتی دیگری باشند که تولید صدای غیرعادی و ناهنجار ننماید صدای آن از فاصله هفتاد متری شنیده شود. بعلاوه نصب کیلومتر شمار (سرعت‌سنج) و درجه بنزین و چراغ نشان دهنده نوربالا که کاملاً سالم و قابل استفاده باشد الزامی است.
تبصره 1: کلیه وسایل نقلیه شامل انواع خودروهای سواری، وسائط نقلیه بارکش (وانت- کامیونت- کامیون- تریلی) و اتوبوس و مینی‌بوس اعم از پلاک (شخصی، عمومی، دولتی) باید به کمربند ایمنی استاندارد مجهز باشند (باستثناء اتوبوسها و مینی‌بوسهای شرکت واحد).
تبصره 2: راننده و سرنشین ردیف جلو کلیه وسائط نقلیه مندرج در تبصره 1 راننده و سرنشینان اتوبوسها و مینی‌بوسها (باستثنای اتوبوسهای شرکت واحد) موظفند هنگام حرکت در راهها (معابر درون شهری برون شهری) از کمربند ایمنی استفاده نمایند.
ماده 69- طول و عرض وسائل نقلیه باربری همان است که بر طبق مشخصات (کاتالوگ) سازنده معین گردیده ولی ظرفیت آن مطابق نظر افسر کاردان فنی شهربانی تعیین می‌شود. ارتفاع هیچ وسیله نقلیه‌ای بانضمام بار آن از سطح راه نباید از چهار متر تجاوز کند.
ماده 70- وسائل نقلیه مسافربری حق ندارند بارهائی را که از داخل اطاق آنها یا گلگیرها به اطراف تجاوز کرده باشد حمل کنند.
ماده 71- بارهای وسایل نقلیه بارکش نبایستی از قسمت جلو اطاق بیش از یک متر و از قسمت عقب اطاق بیش از دو متر باشد بهر حال باید علائم لازم و چراغ قرمز خطر در ابتدا و انتهای بار نصب شود.
ماده 72- محدودیت بار وسائل نقلیه که در ماده فوق تصریح شده درباره بارهائی که بنابر وضع طبیعت یا ساختمان مخصوص قابل تفکیک و تجزیه نیستند رعایت نمی‌شود مشروط بر اینکه اینگونه بارها روی یدکهای طولانی گذارده شود. در هر حال اگر طول بار از بیست متر تجاوز کند برای حمل آن باید پروانه مخصوص از مقامات صلاحیتدار اخذ گردد.
ماده 73- مقامات صلاحیتدار می‌توانند جهت حمل محمولاتی که قابل تجزیه نبوده و بیش از ظرفیت یا بزرگتر از حجم معین است پروانه مخصوصی که حاوی مشخصات و ظرفیت وسیله نقلیه حمل کننده و وزن حجم بار و مسیر و تعداد دفعات رفت و آمد یا مدت حمل مستمر است صادر کنند. این پروانه باید تا پایان مدت اعتبار آن نزد راننده موجود باشد و هنگام مراجعه مأموران انتظامی ارائه گردد.
ماده 74- وسائل نقلیه که در حدود مواد 70، 71 و 72 حمل بار می‌کنند باید:
- شبها دو چراغ یا دو فانوس قرمز رنگ در آخرین نقطه طرفین عقب بار نصب نمایند بطوری که از فاصله یکصد و پنجاه متری طرفین و عقب وسیله مزبور دیده شود.
- روزها دو پرچم یا دو پارچه قرمز رنگی که سطح آن لااقل نیم مترمربع باشد در انتهای بار آویزان کنند بنحوی که رانندگان پشت سر بتوانند آن را از فاصله مذکور در بند یک این ماده ببینند.
ماده 75- حمل مواد خطرناک فقط با وسائل نقلیه مخصوص مجاز است و با وسائل مسافری یا باربری معمولی جز با اجازه شهربانی ممنوع است.
ماده 76- بنگاهها باید بارهای وسائط نقلیه را طوری بارگیری و محکم ببندند که هیچگونه خطر افتادن یا چکه کردن یا باز شدن ویا پخش شدن در هوا وجود نداشته باشد.
ماده 77- یدک یا هر نوع وسیله نقلیه‌ای که توسط وسیله نقلیه دیگری کشیده می‌شود باید به سیمهای آهنی یا میله‌های محکم بوسیله کشنده متصل شود بطوریکه هیچگونه خطر گسیختن نداشته و تحمل کشش وسیله نقلیه را بنماید. طول وسیله اتصال نباید از پنج متر زیادتر باشد. هر گاه وزن یدک با بار آن از دو هزار کیلوگرم زیادتر باشد باید با دو رشته اتصال محکم بسته شود.
ماده 78- رانندگان موظفند به دستور مأموران صلاحیتدار وسیله نقلیه را جهت توزین بروی قپان ببرند هر گاه ضمن توزین معلوم شود که بیش از ظرفیت مقرر بارگیری شده بار اضافی تخلیه می‌شود. در این صورت مسئولیت انبار کردن و حفظ آن بعهده مالک و راننده است.
ماده 79- راننده هر وسیله نقلیه‌ای که مرتکب تصادف منجر به جرح یا فوت گردد موظف است بلافاصله وسیله را در محل تصادف متوقف سازد و مادام که تشریفات مربوط به رسیدگی وسیله کارشناسان شهربانی یا ژاندارمری خاتمه نیافته مطلقاً از تغییر وضع اتومبیل یا صحنه تصادف خودداری نماید. لکن هر گاه تصادف فقط منجر به خسارت مالی شود. بنحوی که امکان حرکت از وسیله نقلیه سلب نشده باشد راننده موظف است وسیله نقلیه را در نزدیکترین محلی که موجب سد معبر نگردد برای رسیدگی و معاینه متوقف سازد. مگر اینکه در مورد خسارات از طرف بیمه مقررات وضع و اعلام شده باشد که در اینصورت توقف در محل بشرط انجام مقررات بیمه از طرف رانندگان اجباری نخواهد بود.
تبصره- در نقاطی که کارشناس شهربانی یا ژاندارمری وجود ندارد یا حضور به موقع آنان مقدور نباشد در اینصورت مسئولان امر از نظریات مستدل سه نفر از رانندگان پایه یکم استفاده خواهند کرد.
ماده 80- رانندگان وسائل نقلیه‌ای که بهر ترتیب تصادف نموده‌اند در صورت وقوع جرح موظفند کمک‌های لازم را به مجروحین نموده و در اعزام آنان به بیمارستان مساعدت نمایند.
ماده 81- رانندگان مذکور مکلفند در موارد تصادف منجر به جرح یا فوت نام و نشان صحیح و مشخصات گواهینامه رانندگی و وسیله نقلیه خود را بلافاصله به مأمورین انتظامی اعلام دارند.
ماده 82- رانندگانی که با وسیله نقلیه متوقف فاقد سرنشین تصادف می‌نمایند باید در محل وقوع تصادف صاحب یا راننده وسیله متوقف و مأمورین انتظامی را از هویت و نشانی کامل خود آگاه سازند و در صورت عدم دسترسی به ایشان نام و نام خانوادگی و نشانی دقیق خویش و شماره و سایر مشخصات وسیله نقلیه خود را روی کاغذ بنویسند و در محل قابل رؤیتی در وسیله نقلیه الصاق نمایند.
ماده 83- رانندگانی که با اشیاء یا حیوانات تصادف نموده و باعث خسارت یا اتلاف آنها می‌شوند مکلفند که در محل مالک یا حافظ اشیاء یا حیونات مورد تصادف را طبق دستور ماده فوق مطلق سازند.
ماده 84- هر گاه راننده وسیله نقلیه‌ای در اثر تصادف توانائی اجرای مقررات مندرج در مواد 82 و 83 را نداشته باشد در این صورت مالک آن وسیله نقلیه موظف است در اولین فرصت پس از آگاهی از واقعه مراتب را به مأمورین مربوطه اعلام دارد.
ماده 85- اتوسرویسها (تعمیرگاهها) و توقفگاهها (پارکینگها) موظفند ظرف 24 ساعت پس از رویت وسیله نقلیه‌ای که آثار تصادف یا جای گلوله در آن وجود دارد مراتب را با ذکر مشخصات اتومبیل و در صورت امکان با ذکر نام و نشان راننده به شهربانی یا ژاندارمری محل اعلام دارند.
ماده 99- رانندگان وسائل نقلیه‌ای که موارد خطرناک حمل می‌کنند باید در طرفین و عقب وسیله نقلیه تابلوهائی که روی آن کلمه (خطر) با حروف درشت به رنگ قرمز نوشته شده باشد نصب کنند.
ماده 4- مأموریت و وظایف نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران عبارت است از:
.......
12- اجرای قوانین و مقررات راهنمائی و رانندگی و امور توزین و حفظ حریم راههای کشور.
.......
14- نظارت بر اماکن عمومی و انجام سایر امور مربوط مذکور برابر مقررات مصوب
ماده 70- حمل مسافر و بار بیش از ظرفیت مجاز وسیله نقلیه ممنوع است
ماده 71- نصب باربند و حمل بار روی سقف اتوبوس و مینی‌بوس ممنوع است.
ماده 72- حمل هر گونه مواد محترقه و آتش‌زا و سریع‌الاشتعال توسط وسایل نقلیه مسافربری ممنوع است.
ماده 73- وسایل نقلیه مسافری به تناسب فصل باید دارای تجهیزات گرم کننده و سرد کننده باشند.
ماده 74- رانندگان وسایل نقلیه مسافربری مکلفند در ساعات شب و با تاریک شدن هوا چراغ داخل وسیله نقلیه را روشن نگهدارند.
ماده 75- اتوبوسها و سرویس‌های مدارس ملزم به داشتن یک نفر خدمه می‌باشند.
ماده 76- رانندگان وسایل نقلیه باربری موظفند در هنگام بارگیری با استفاده از وسایل مناسب با وسیله نقلیه خود را کاملاً مهار نمایند و در صورت لزوم به وسیله پوشش آن را محفوظ نمایند هر گاه محموله یا قسمتی از آن سقوط کند راننده مسئول است.
ماده 77- طول و عرض بار وسایل نقلیه باربری نباید از اطاق بار آن بیرون باشد.
ماده 78- راننده یا مالک وسیله نقلیه باربری مسئول خسارت وارده به راه در اثر حمل بار غیرمجاز می‌باشد.
ماده 79- توزین وسایل نقلیه باربری در مکانهایی که باسکول نصب گردیده انجام می‌شود رانندگان وسایل نقلیه باربری موظفند وسایل نقلیه خود را جهت توزین به روی باسکول‌ها هدایت کنند.
ماده 80- هر گاه در موقع توزین معلوم شود که بیش از وزن مجاز بارگیری شده، بار اضافی تخله می‌شود.
مسئولیت انبار کردن و حفظ بار اضافی به عهده راننده یا مالک وسیله نقلیه می‌باشد.
ماده 81- مناطق آزاد می‌توانند جهت حمل محمولاتی که قابل تجزیه و تفکیک نبوده بیش از ظرفیت یا بزرگتر از حجم معین است، پروانه مخصوص که حاوی مشخصات و ظرفیت وسیله نقلیه حمل کننده و وزن و ابعاد بار و مسیر و تعداد دفعات رفت و برگشت یا مدت حمل مستمر است صادر کنند.
این پروانه باید تا پایان مدت اعتبار آن نزد راننده موجود باشد و هنگام مراجعه مأمورین راهنمایی و رانندگی ارائه شود.
ماده 82- حمل مایعات باید به وسیله تانکر انجام شود و حمل مایعات در مخازن نیمه خالی ممنوع است.
ماده 83- حمل مواد محترقه و آتش‌زا فقط با وسایل نقلیه مخصوص مجاز است.
ماده 84- طول و عرض وسایل نقلیه باربری همان است که بر طبق مشخصات کاتالوگ کارخانه سازنده تعیین شده ولی ظرفیت آن به وسیله شماره‌گذاری تعیین می‌شود.